De temperatuur in Paard in Den Haag loopt op. Viagra Boys tovert al vanaf acquit de grote zaal om in een kolkende massa die los gaat op de groovende baslijnen van Henrik Höckert. Voor het podium staan mannen de bizarre teksten letterlijk mee te brullen met een ‘wat jij zingt, dat is mijn leven’-overtuiging. Zanger Sebastian Murphy toont al vanaf de start schaamteloos zijn goddelijke met tattoos bezaaide lijf. En dan gaat ook zijn broek uit, zakt Murphy iets door de knieën en ontbloot zijn achterwerk.

Foto’s: Jan Rijk / Paard | Tess Janssen | MuziScene
Foto leader: Jan Rijk

Misschien is het discutabel om het shinen van Sebastian Murphy tot hoogtepunt te benoemen van het Grauzone Festival dat in het weekeinde van 17 tot en met 19 juni in Den Haag werd gevierd. Maar voor veel bezoekers zal het toch in elk geval een onvergetelijk moment zijn. Een moment in een ijzersterk optreden van de Zweedse formatie. Dat nu ook weer niet vlekkeloos verliep, zoals wel meer zaken tijdens dit festival. Minutenlang valt de geluidsinstallatie in de zaal uit. De Zweden laten zich er niet door van de wijs brengen en maken van het gewoon een mooi showmoment. Om na het oplossen van het probleem gewoon door te denderen.

Even veranderde de grote zaal van Paard in een cartooneske fantasiewereld van foute mannen die de wereld naar hun hand denken te zetten, maar in werkelijkheid onzekere zielepieten zijn. Even waande je je in Sin City. Met in de absolute hoofdrol Sebastian Murphy die door zijn fans wordt aanbeden als ware het Nick Cave zelve. Waar hij dat goddelijke lichaam, dat hij deze avond iets meer dan normaal toonde, aan te danken heeft? Aan zijn toewijding voor Sports natuurlijk, legt hij uit. De hits van Viagra Boys maken het springen en dansen nog wilder, opgezweept door de gruizige stuiterende baslijnen van Höckert en de vaste hand van drummer Tor Sjödén. De ritmesectie maalt verschillende keren minuten lang door en brengt iedereen in trance. „Ik hoorde dat het publiek in Den Haag saai zou zijn, maar niets is minder waar”, complimenteert Murphy zijn uitzinnige publiek nadat hij zich door hen letterlijk op handen heeft laten dragen. „Wat is er bijzonder aan deze stad”, vraagt hij. ‘Mullets’, is het antwoord van een bezoeker, vast een chauvinistische Hagenees.

Er waren het afgelopen weekeinde meer van die magische momenten. Boy Harsher palmde het publiek in met een even duistere als dansbare show met zinsbegoochelende geluidseffecten. Knap, omdat ze het moesten doen nadat Viagra Boys iedereen doodvermoeid achterliet. Toch slaagden ze er in weer een eigen sfeer te creëren. Amenra speelde zondagmiddag live een soundtrack bij de filmklassieker The Mirror van Tarkovsky, zo’n typisch Grauzone programma-onderdeel waar duistere muziek een raakvlak vormt met andere kunstvormen. Het altijd theatrale optreden van Sylvie Kreutsch past daar ook mooi bij.

Raven van Dorst mocht met haar Dool het festival afsluiten en greep de gelegenheid aan om een dampende rockshow neer te zetten, visueel mooi om te zien, en perfect passend in het in jaren verworven imago van Grauzone. Rock met een zwart randje, zoals op de zaterdag gepresenteerd door Crows. Een imago waar Crime & The City Solution het gedroomde evenbeeld van vormt. De band onder leiding van de Australiër Simon Bonney maakte deel uit van de in Berlijn gevestigde groep muzikanten die mede het beeld van de jaren tachtig hebben bepaald. Ook Nick Cave behoorde daartoe. Beide artiesten zien we in de film Winds Of Desire van Wim Wenders. Bonney heeft zijn muzikantenbestaan weer opgepakt na jaren voor de Australische overheid te hebben gewerkt. Hij vertelt over Winds Of Desire maar ook zijn werk als ambtenaar tijdens een door muziekjournalist Jasper Willems geleide boeiende talkshow in het Haagse Filmhuis. Zijn boodschap aan ons: ‘Het overtuigen van anderen van jouw gelijk is energieverspilling; ik hecht meer waarde aan observatie en het doorgronden waarom iemand een mening is toegedaan’. Een gesprek dat jammerlijk wordt afgebroken omdat in de zaal het reguliere filmprogramma moet worden hervat.

Soft Kill is nog zo’n act die je verwacht bij Grauzone. De band heeft alles om ‘goths’ en ‘wavers’ aan te spreken: een frontman met een verslavingsverleden die dankbaar is voor een tweede kans, in en in trieste liedjes die gaan over vrienden die zijn overleden, een zanger die het hele optreden de capuchon van zijn hoody op zijn hoofd houdt en zingt in een een mic die liefst niet naar het publiek staat gericht. Het is de samenballing van het ‘waver-gevoel’: een beetje outcast, een beetje depri, een beetje onzeker, maar toch onverzettelijk ‘out there‘. En voeg daarbij de sound van de Amerikanen die wel erg doet denken aan Killing Joke en een stem die in sommige liedjes klinkt als Robert Smith, en het plaatje is compleet. Soft Kill laat de kleine zaal van Paard uit zijn voegen barsten en speelt een boeiende melodieuze maar inktzwarte set. Prachtig.

Naast de headliners valt er deze editie genoeg te ontdekken op Grauzone, met name in de kleinere zaaltjes. Grauzone biedt dit jaar bijvoorbeeld een interessant programma met Britse bands. Aan de overkant van het kanaal bruist het en staat het ene na het andere bandje op waarvan je met enige fantasie van kunt zeggen dat ze passen onder het postpunk-label. Ook al heeft die term erg te lijden onder inflatie. Veel van die bands staan op de zaterdag geprogrammeerd en is het voor wie geïnteresseerd is in juist dit onderdeel jammerlijk onvermijdelijk harde keuzes te maken.

Folly Group valt binnen de groep Britse bands in positieve zin op. Hun versie van postpunk lijkt in eerste instantie vooral geënt op hoekige en stuiterende ritmes zoals we kennen van The Futureheads of Franz Ferdinand, en doet omdat de drummer zingt denken aan én Squid én Crack Cloud, maar blijkt veelkleuriger. Een nummer als The Tooth Of February loopt live als een psychedelische inktvlek uit en hypnotiseert met het krautachtig herhalen van patronen. Regressive Left komt binnenkort met een ep vol springerige funky liedjes, een vertegenwoordiger van de meer punkfunk georiënteerde postpunkers uit het Verenigd Koninkrijk. Do Nothing is ogenschijnlijk nog niet veel verder ontwikkeld ten opzichte van hun optreden in Rotterdam enkele jaren terug. Hun versie van postpunk stoelt op praatzang en dansbare vette ritmes en baslijnen. Heel aangenaam, zoals ook te horen is op de twee puike ep’s van hun hand, maar niet boeiend genoeg om een set vol te houden. In Paard Café klimt laat op de zaterdagavond Mrley op het podium en zorgt bliksemsnel voor een felle pit in de kleine ruimte. Pure punk, snel en fel met een boodschap die misschien op het eerste gezicht wat desoriënteert: een liedje heet Fuck London ‘omdat we kritiek hebben op de gang van zaken in die stad’, legt frontman Marley Rutherford uit, terwijl hun nieuwste ep de titel Love You London draagt. Ook voor de piepjonge Britten is het bezoek aan Den Haag verwarrend. Ze bedanken het publiek omstandig voor het ‘uitvinden van Heineken’, maar begrijpen uit de unisono afkeurende reactie van het publiek dat ze slecht zijn geïnformeerd. ‘Is dat geen goed bier dan? Wat moeten we dan drinken?’ ‘Om het even wat’, klinkt het uit het café. ‘Okay, Heineken schrappen van onze lijst’. De band zit nog wat dun in het repertoire maar maakt met het onversneden enthousiasme en doorleefde proteststem veel goed. En mooi om weer een kleurrijke band aan het werk te zien die ook in de rockmuziek een stem geeft aan het gekleurd perspectief.

De elektronische dansmuziek van PVA is al aanstekelijk als alleen al de arpeggio’s uit de synths en de drums klinken. Het trio uit de invloedsfeer van Speedy Wunderground heeft net de opnames afgerond voor hun debuutalbum en trakteert Grauzone op de eerste live-uitvoeringen van enkele van die nummers. Zwoel en sfeervol, benadrukt door de sierlijke bewegingen van zangeres Ella Harris. Als New Order met een house-sausje. Heerlijk.

Er is ook kaf onder het koren in het Britse deel van het Grauzone-programma. Well Yeah, aangevoerd door voormalig Los Bitchos-gitariste Carolina Faruolo, tapt uit hetzelfde vaatje als de intussen erg populaire instrumentale band uit het Verenigd Koninkrijk. Maar de versie van Well Yeah mist pit en humor en is onvast bovendien.

Uit Nederland ontdekken we – opnieuw in het Café van Paard – Marathon dat venijnig voor de dag komt met een harde set ergens tussen de garagerock van Paracetamøl en het melodieuze gitaarwerk van een band als Deeper. De Amsterdamse band is een trio – waarbij de diepe bastonen ook nog eens uit een bariton-gitaar komen – maar wordt verrassend genoeg een enkele keer uitgebreid met zowel een toetseniste als een tweede gitarist. Het aanvullend personeel wandelt het podium op en af.Evenzeer leuk als verwarrend. Lqrq laat zien dat je met twee percussie-elementen extra bij het drumstel en het daarop produceren van oriëntaal aandoende ritmes een heel andere sfeer kunt oproepen. De Nederlandse band klinkt als een aansprekende mix van arabische en Perzische traditionele muziek en punkrock. Met de van oorsprong Iraakse zangeres Bagdaddy als epicentrum. Zij vervaagt de grens tussen zingen met een band en toneelspel. Leuk om te zien én te horen.

Het Britse programma en het Nederlands talent dat we zien op deze editie van Grauzone geeft het festival ontegenzeggelijk meer kleur dan alleen grauw grijs of inktzwart. Ertussen zijn bands te vinden die zonder meer passen binnen het gepercipieerde concept van het festival. Maar even goed zijn er voorbeelden die Grauzone zo veel blos op de wangen geeft dat je je afvraagt of een ‘waver’ die graag naar het Haagse festival komt zich daarbij thuisvoelt. Grauzone is dit jaar kleurrijker, maar levert daarmee ook in aan ‘eigen smoel’.

Grauzone, geteisterd door twee jaren corona. Een online-editie, en nu in juni een noodgedwongen verplaatste editie. Ga er maar aanstaan. Het is dus bewonderenswaardig dat het festival er überhaupt nog is. Maar het is ook een editie die niet helemaal vlekkeloos verloopt. Er is wat sacherijn over moeilijk vindbare talkshows, de in tijd gelimiteerde aanbieding voor weekendkaarthouders – mensen die zich nota bene deels al in coronatijd committeerden aan het festival – voor de vrijdagavond, lauw bier op de tap, een playlist die een snelle oriëntatie frustreert, en met name de door logistieke problemen bij de band Crows noodzakelijke programmawijziging waardoor veel mensen Horsegirl – de band waar alle aandacht naar uit ging in de publiciteit – misten. En de timing is misschien niet het meest gelukkig: Den Haag heeft met Parkpop en Sniester net twee festivals achter de rug. Het brengt een bezoeker tot een even heldere als ontnuchterende conclusie: ‘Grauzone is een duurdere Sniester waar minder te ontdekken valt maar waarvoor je wel meer moet lopen’.

Laat onverlet dat Grauzone 2022 ondanks alle tegenwind een mooie editie beleefde met een paar hoogtepunten die alle sacherijn ver te boven gaan. Met de aanblik van de blote kont van Sebastian Murphy en zijn onbetaalbare grijns als onvergetelijk hoogtepunt. Vooruit dan maar, we kunnen er niet omheen.