Huis en haard én al je vrienden achterlaten in de hoop in een ver land meer gehoor te vinden voor je muziek. „Het is een beetje absurd om dat te doen”, zegt Lucy Kruger nu over haar enkele jaren geleden gestarte wilde avontuur. Zij verliet Zuid-Afrika en opereert nu met haar band Lucy Kruger & The Lost Boys vanuit Berlijn. En ze voelt zich daar een beetje ontheemd en verloren.

Op 7 april presenteert Kruger haar nieuwe album, Heaving. Een even ingewikkeld als fascinerend album vol muziek die direct in lijkt te tappen op het onrustige gevoelsleven van de muzikant. Op momenten is het album net zo wurgend intimiderend als de indringende podiumpresentatie waarmee Kruger in het najaar van 2022 indruk maakte op Left of the Dial. Vanuit haar kamer in Berlijn vertelt zij over de persoonlijke toon van het album, het brandende verlangen naar een thuis dat haar thuis niet meer is en dat onrustige gemoed. Onrust in het brein, waarvan ons gesprek een weerslag vormt; er vallen lange stiltes waarbij Kruger in het oneindige staart en maar weer eens een diepe zucht slaakt.

Hoe ziet de scene in Zuid-Afrika eruit?
„Die voelt nu als heel dierbaar voor mij. Het is voor een muzikant moeilijk om daar iets op te bouwen. Er is weinig financiële steun. Dus de mensen die muziek maken, doen het uit overtuiging en steken er veel liefde en energie in. Dat maakt dat het een mooie en zachtaardige scene is waar een cultuur heerst die niet is gebaseerd op onderlinge competitie. Mijn ervaring is dat iedereen elkaar ondersteunt. Er zijn ook een aantal interessante bands actief. Maar die hebben het moeilijk en vaak bestaan ze niet heel lang. Ik ben nu 34 jaar oud. Mensen van mijn leeftijd moeten in Zuid-Afrika echt heel hard werken om een bestaan te hebben, maar dat verdienen ze over het algemeen niet in de muziek. Dus is de scene moeilijk om te onderhouden en in leven te houden. De energie die het vraagt om het toch beweging in te houden – en mensen brengen dat dus wel op – dat voegt iets heel krachtigs toe aan de muziekscene van bijvoorbeeld Kaapstad.” 

Je bent in die scene opgegroeid en hebt er vast veel vrienden…
„Dat is zo. Ik kwam pas in die scene terecht na mijn studie theater en ik naar Kaapstad verhuisde. Daarvoor was ik nog niet zo bezig met muziek. Iemand die nu nog af en toe meespeelt in The Lost Boys startte er een collectief onder de naam Psych Night en organiseerde concerten. Het werd gedragen door een groep mensen die vond dat er te weinig muziek te zien was in de stad en lokale bands nergens werden geboekt. Die zijn gewoon zelf iets begonnen. Dat is enorm sterk vind ik. Het was mooi om dat te zien groeien en nu nog zijn de sporen er van te vinden in Kaapstad.”

Mis je ze?
„Ja, dat doe ik, heel erg. Ik was laatst twee maanden in Zuid-Afrika. We hebben er een paar shows gespeeld. Een van de concerten was samen met vier andere bands. In al die bands spelen nu mensen die in mijn allereerste band hebben gespeeld, The Very Wicked. Het was mooi om te zien hoe iedereen zijn eigen weg is gegaan, maar wel nog steeds muziek maakt. En om de juiste redenen. Ja, ik mis ze.”

Hoe kijken zij naar jou? Jij hebt de scene verlaten om een muziekcarrière in het buitenland na te jagen. 
„Ja, en het is een beetje absurd om dat te doen eigenlijk. Ik leef op dit moment zo’n beetje op de ‘skin of my teeth‘ met enkel muziek maken. Het is misschien niet zo’n slimme keuze om dit te doen in termen van stabiliteit en toekomstplanning. Het geldt eigenlijk voor het hele leven dat je wel eens naar de andere kant kijkt en denkt dat het daar simpeler is of dat het daar wel gaat werken wat je wilt. ‘Als wij dat maar hadden’, ‘als het maar zo zou zijn’. Er zijn er in Zuid-Afrika die vast zo naar mij kijken. Sommigen van hen zijn mij komen opzoeken hier in Berlijn. Er zijn er die nog twijfelen of ze ook gaan proberen te emigreren. Maar allemaal hebben sindsdien wel begrepen dat er gewoon voor- en nadelen verbonden zijn aan iets als dit doen.”

Wat had jij nu gedaan als je in Zuid-Afrika was gebleven?
„Dat is een vraag waar ik veel over nadenk, maar wat ik mij niet echt kan inbeelden. Er zijn zoveel ‘wat als’ mogelijk. Ik studeerde theater en ik zou mijn master gaan halen. Maar ik heb het niet afgemaakt en ben weggegaan om een bestaan in de muziek na te jagen. Omdat ik dat graag wilde maar ook omdat het een kustvorm is waar je sneller iets kunt gaan doen. Als je een gitaar hebt, heb je daarnaast geen uitgebreide financiering nodig, of een concept, of een ruimte en veel mensen wiens lonen je moet betalen. Wat je op een gegeven moment in je leven beslist, leunt zwaar op wat je op dat moment aan mogelijkheden ziet. Als ik iets had willen beginnen in Zuid-Afrika dan had ik moeten gaan pionieren, maar ik weet niet of ik daarvoor wel de capaciteiten heb. Ik ben wel nieuwsgierig naar wat er gebeurd zou zijn. Ik zou hopen dat ik nog steeds werk zou maken, maar misschien deed ik nu wel iets compleet anders. Je stelt jezelf zoveel vragen… Het is voor mij ook een beetje een trieste vraag om over na te denken. Ik zou willen dat we meer levens hadden.”

Waarom is het triest?
„Ik ben niet iemand die droomde van reizen of emigreren. Ik voelde juist een sterke loyaliteit en ik wilde er blijven, want het is mijn thuis. Maar tegelijk is het ook een land waar je vraagtekens zet bij veel dingen. Ik ben nogal plotseling vertrokken, het leek een mooie kans. Nu ik hier ben vind ik het raar om in een land te leven dat niet het mijne is, waar mijn geschiedenis niet ligt. Je mist heel veel intrinsieke betekenis, er is een gat als je leeft op een plek waar je niet bent opgegroeid. Zoveel diepgang komt voort uit kennis over een land en de cultuur, uit het ervan meemaken je hele leven. Zelfs al kun je het niet in woorden uitdrukken, heb je wel dat begrip. Ik voel dat als ik mensen hoor praten over Zuid-Afrika. Net zo goed kan ik de Duitse cultuur of geschiedenis nooit helemaal goed begrijpen. Je hebt gewoon een veel intiemere relatie met een land en een cultuur, hoe complex die ook kan zijn, als je er bent opgegroeid.”

Voel je je dan verloren in Duitsland?
„Ja. Absoluut. Maar net zo goed kan het zijn dat ik mij nu net zo verloren zou voelen als ik nog in Zuid-Afrika zou zijn. Een verloren mens, net als zovelen…”

Mensen die emigreren voelen zich daarna soms nergens meer thuis…
„Zuid-Afrika heeft een complexe geschiedenis. Als je probeert te begrijpen van wie die plek is, wie daar thuishoort of wie daar de ruimte van anderen inneemt. Op een moment in de geschiedenis is die ruimte met veel geweld afgepakt. Dus zijn er vragen die je kunt stellen over wat ‘thuis’ dan precies is. Ik vraag mij af of die kwestie voor mij nu anders gaat zijn. Of het mij juist wat gemoedsrust geeft omdat ik met mijn ervaring met het verhuizen anders aankijk tegen wat ‘thuis’ is, en de instabiliteit van dat begrip heb ervaren. Ik weet het niet….”

Je eigen omgeving verlaten kan ook een bron van inspiratie vormen. Is dat wat je dreef om naar Berlijn te gaan?
„Ik heb die documentaire over David Bowie gezien waarin hij zegt dat hij vaak verhuisde omdat hij zich niet veilig wilde voelen. Ik denk dat dit niet voor iedereen opgaat. Misschien geldt het voor mensen die zich vanuit zichzelf al veel veiliger voelen? Kan het zo zijn dat de mogelijkheid om zonder zorgen te reizen verschilt voor verschillende mensen van ras, klasse of gender? Maar laat ik voor mijzelf spreken: reizen en verhuizen ervaar ik als traumatisch en het levert veel gevoelens van onveiligheid op. Dat is een situatie die voor mij niet goed is om kunst te kunnen maken. Voor mij geldt dat ik om mijzelf echt vragen te kunnen stellen en in mijzelf rond te reizen op zoek naar mooie plekken, ik een zekere hoeveelheid rust en veiligheid nodig heb. Anders sta ik voortdurend in de ‘verdedigings-modus’ en sta ik niet open voor indrukken. Ja, het was inspirerend om te emigreren, maar meer vanuit een existentieel perspectief. Opnieuw verhuizen voelt voor mij niet als een gezonde keuze voor mijn creatief proces. Hoewel, ik heb nog steeds problemen met mijn verblijfsvergunning. Allemaal heel ingewikkeld en dat zorgt er voor dat ik nu niet veel mentale ruimte heb om muziek te maken.”

Laten we het over je album hebben. Hoe zou jij het omschrijven? Mij bezorgt het angst..
„Angst is een goed woord. ‘Angsty artpop’. Hiervoor heb ik een trilogie aan albums gemaakt. In die periode bereikte ik een dieptepunt in hoe het met mij ging. Persoonlijk voelde ik mij klein en opgesloten. Ik hield mij letterlijk en figuurlijk stil, ook in de muziek. Langzaam werkte ik toe naar het moment dat ik iets wilde zeggen. En met deze plaat bereik ik dat. Ik heb de moed moeten vinden om ruimte in te nemen. Veel van die dingen zijn geconditioneerd.

Op het podium zag ik je tijdens Left of the Dial met een doordringende blik je publiek tegemoet treden. Daar pak je bijna intimiderend de ruimte.
„Het is groeiende. Net als met de muziek. Ik streef altijd naar het contact maken met het publiek. Als ik er over nadenk waarom ik muziek wil maken en waarom ik dit graag doe, speelt dat contact maken een rol. Ik vind contact maken ingewikkeld, tenzij het binnen een helder kader gebeurt. En een concert is zo’n helder kader. Er is veiligheid in de afspraak met elkaar dat dit een moment is waarop ik de zanger ben en jij het publiek, en samen hebben we er voor gekozen hier te zijn. De muziek en de presentatie voeden elkaar in het proces dat ik meer ruimte durf in te nemen. Door voorzichtig te beginnen en het stap voor stap te laten groeien tot iets dat aanwezig en manifest is. In feite is het leren door af te leren wat ik fout deed. Ik moet afleren mijzelf klein te maken, want dat is niet nodig.”

Je zegt dat veel geconditioneerd is. Je doelt op traditionele rollenpatronen?
„Uitgangspunt bij het maken van dit album was vooral om mijzelf niet te beperken in mijn expressie. Dat is misschien wel het grootste probleem wat ik ervaar: je zelfcensuur. Ik begrijp waarom het goed is dat je je als volwassene semi goed gedraagt. Zelfcontrole is een noodzakelijke eigenschap die iedereen moet leren. Maar het kan te ver gaan. Ik weet niet hoe het voor een man is maar mijn ervaring als een vrouw is dat je zo intens wordt geobserveerd door je omgeving als je jong bent, dat je leert jezelf te beperken. Vrijheid in je uitdrukken vind je juist wanneer je die controle op hoe je je presenteert loslaat. Dat heb ik moeten doen bij het maken van dit album. Ik weet niet hoe dit gaat overkomen, maar het voelt als iets dat ik zo moet doen en het voelt eerlijk. En relevant.”

Dit album representeert een stap in je persoonlijke ontwikkeling?
„Die dingen zijn aan elkaar gelinkt. Ik weet dat er artiesten zijn die je niet integer vinden als je alleen over je eigen ervaringen schrijft. Ik heb geprobeerd het los te koppelen maar dat werkt voor mij niet, of nu nog niet. Het voelt voor mij dat mijn persoonlijke ontwikkeling net zo van belang is als het uitoefenen van mijn kunst. Want dat is totaal verweven met elkaar. Het is een artistiek experiment parallel aan mijn echte leven. Dat is misschien raar, maar het is zoals het is.”

Je werk op Heaving is dus autobiografisch. Als een nummer als Howl jouw werkelijkheid weergeeft, dan leef je wel een erg heftig leven…
„Ik heb lang gedacht dat eerlijkheid gelijk staat aan ingetogen. Nu denk ik dat dat niet waar is. Dit keer nam ik mij voor eens een keer lawaai te gaan maken, ‘nu ga ik gewoon een keer gillen, want dat is wat ik wil doen’. Ik had niet gedacht dat ik het in een song zou gebruiken, want gillen ‘You are perfect!‘ is zo letterlijk. En toen vond ik mijzelf in de opnameruimte en ik schreeuwde dat, en de woorden die volgenden ‘Your Beautiful, I want to be usefull‘, die kwamen voort uit improvisatie. Het drukt precies uit wat ik voel.”

„Het is autobiografisch, ontstaat spontaan, maar is voor een deel ook gespeeld. Als je kijkt naar goede acteurs die iets spelen dat niets met hun eigen leven te maken heeft, kan het toch een eerlijkheid in zich hebben. Dan is het dus briljant geacteerd. Ik bedoel, elke keer als je als muzikant een microfoon voor je krijgt, ontstaat er een bewustzijn dat je iets speelt. In alles wat we maken zit een stuk theater. Je kunt dan proberen te putten uit gevoelens die echt zijn, maar je kunt nooit vergeten dat je aan het optreden bent. Je zult er dan dus gewoon heel goed in moeten zijn om de eerlijkheid die erin schuil gaat te laten zien.” 

Lucy Kruger speelt 16 april in Cinetol