Het voelde maandag 12 september even als ‘full circle‘ in Rotown. Exact twee jaar geleden stond een terugkeer van Protomartyr gepland. Dat aangekondigde concert voelde in het voorjaar van 2020 in isolatie een beetje als een baken van licht, iets om hartstochtelijk naar uit te kijken. Want tegen die tijd zouden er toch wel weer concerten mogelijk zijn?

Door Wim du Mortier Foto’s in Ekko Jan Rijk

We schrijven september 2022, en Protomartyr is weer in Nederland voor drie concerten: een op festival Misty Fields, een in een uitverkocht Ekko en een op het allerlaatste moment toegevoegd optreden in Rotown, dat prompt ook uitverkoopt. En in Rotterdam komt de band dan eindelijk die belofte uit 2020 toch waarmaken: full circle.

‘Trying to reach you‘, praatzingt Joe Casey als afsluiting van het concert in Rotown. De band uit Detroit trakteert als afscheid nog op twee favorieten: The Chuckler en Half Sister, dat in volume wegsterft en eindigt met Casey’s hartekreet die klinkt als een hopeloze verzuchting. Als de band al contact zocht met een publiek, is dat in Utrecht en Rotterdam weer gelukt. Protomartyr’s indringende muziek past bij een fin de siècle-gevoel, passend bij een avond waarop in de Rotterdamse binnenstad er op straat – zonder dat we er in de zaal echt iets van merken – zonder aanleiding op los wordt gemept.

In Ekko en Rotown start Protomartyr met de opener van hun laatst verschenen album Day Without End. Een opwarmertje voor een avond waarin de band niet kiest voor het makkelijker in het gehoor liggend werk. Geen Anacita, geen Aphorist maar wel stemmig Windsor Hum, wel weerbarstig June 21, wel stuiterend en boos Processed By The Boys, wel dissonant Michigan Hammers. Het is een bloemlezing van met name de laatste twee albums, afgewisseld met ouder werk zoals Jumbo’s. Maar ook een selectie die het nieuwkomers in het werk van de Amerikanen niet makkelijk maakt. Het speelt de liefhebbers in de kaart die door de muur van geluid intussen de prachtige kippenvel opwekkende melodieuze wendingen herkennen, en de staccato ritmes en keiharde breaks zien als piketpaaltjes in het verhaal dat Joe Casey ons vertelt.

Casey heeft het zwaar deze avonden in Nederland. Het is warm in de kleine zaaltjes. In Rotown smeekt hij, intussen badend in het zweet, om een ventilator, die hij prompt geleverd krijgt en hij met een buiging dankbaar aanvaart. En hij vraagt om aanvulling van de stapels handdoeken die klaarliggen, om als dank complimenten te geven over hoe aangenaam fris ze ruiken. In weerwil tot de omstandigheden schreeuwt de praatzanger als altijd vol inzet zijn longen uit zijn lijf. Als hij aanzet wordt zijn gelaat vuurrood, wat hij koelt door wat te drinken uit het in zijn knuisten stevig vastgeklemde glas of flesje bier.

Alle ogen zijn deze avonden weer gericht op die merkwaardige verschijning, die ogenschijnlijk gedrogeerde misantroop die afwisselend boos of vol afkeer de zaal inkijkt. Opmerkelijk praatgraag is hij tegen het einde van het optreden, en dan zie je plots een bescheiden en eloquente heer verschijnen die met plezier contact legt met het publiek en in Rotterdam Rotown veren in de reet steekt. Je zou bijna vergeten dat om Casey heen nog vier muzikanten vakwerk afleveren. Gitarist Greg Ahee, degene die muzikaal de koers uitzet, gaat geconcentreerd op in zijn werk en speelt ijzingwekkend fel. Drummer Alex Leonard legt samen met bassist Scott Davidson een waterpas vloertje en niemand minder dan Kelley Deal – jawel, die van The Breeders – speelt vliegende keep op effecten, toetsen, gitaar en voegt op momenten een extra stem toe.

Er zijn weinig bands die zo onder je huid kunnen kruipen als Protomartyr. De dissonante gitaarakkoorden, de strakke ritmes, het soms basale maar rake basspel, afgemaakt met die bijzondere voordracht van een in alle opzichten opvallende frontman creëren een unheimisch sfeertje. Het is een soundtrack voor je duisterste gedachten. Zo moeten concerten van Joy Division hebben aangevoeld. De bezwerende strofe ‘everything’s fine‘, met cynische ondertoon uitgesproken door Casey in een maniakaal gespeeld Windsor Hum, biedt geen troost, integendeel. De band speelt dan ook genadeloos en vol energie. Fenomenaal. ‘Trying to reach you‘ klinkt vanavond dan ook als een eigenaardig slot, want opnieuw vervoert Protomartyr uitverkochte zalen in Rotterdam en Utrecht. Het gaat recht in het hart.

Casey belooft zijn publiek volgend jaar terug te komen. Er is een nieuw album opgenomen dat ergens in 2023 verschijnt en dan…. hoopt Casey een stap te kunnen maken met zijn band en niet meer kleine zaaltjes als Ekko en Rotown te hoeven aandoen. ’Al is het wel heel fijn om hier te zijn, dat is een dilemma’, vertrouwt hij ons toe na afloop van het concert.