Sinds 2001 is multi-instrumentalist Tim Rutili de drijvende kracht achter Califone. De oprichter en belangrijkste songwriter weet zich op het negende album gesteund door bijdragen van meer dan twintig muzikanten. Het resultaat is, zoals zo vaak, om te smullen. Gelukkig hebben fans deze keer bovendien niet zo lang hoeven wachten als destijds op Echo Mine, zesenhalf jaar na Stitches verscheen. 

Behalve veelzijdige instrumentatie, vallen vooral de gevoelvolle teksten van Rutili op. Veel openingszinnen grijpen je direct bij de strot, waardoor je als vanzelf in de nummers wordt gezogen. Neem de openingszin van Skunkish: “When did I become the thief in the story that you wear on your face like a mask?” Maar het is ook de muziek die intrigeert, want bijvoorbeeld albumopener The Habsberg Jaw begint met haast kwetterende elektronische geluiden, waarmee de luisteraar op het verkeerde been wordt gezet, want wat volgt is een soulvolle en bluesy stomp. Het wordt gevolgd door het rustigste nummer op de plaat, Eyelash, met een heerlijk easy going baslijn, die als het ware de luisteraar bij de hand neemt. 

McMansions begint even laidback, maar gaandeweg het nummer worden er vervreemdende geluidseffecten toegevoegd. Toch zijn deze onvoldoende disruptief om voor verwarring te zorgen. Het is eerder verrukking wat we voelen, wanneer de strakke grooves worden doorspekt van aan improvisatie grenzende muzikale uitspattingen. Het ruim zeven minuten durende nummer is dan ook echt een van de uitbijters.  

Het titelnummer is rootsy, Comedy is jazzy met fijne blaasarrangementen en piano, Ox-Eye pakt hierop door – overigens met wederom een pakkende openingszin: “Ghosts are only time machines, just as afraid of you as you are” – maar hier zijn het vooral overstuurde gitaren en een orgeltje die de show stelen. Het schier magistraal voortkabbelende Skunkish zou met zijn dikke zes minuten een mooi slot zijn, ware het niet dat het werkelijke slotnummer, dat met Sweetly zijn naam eer aan doet, ons nog fijner, tederder en ingetogener uitgeleide doet. 

Het is alsof Califone telkens het beste weet te bewaren en dat dan zo te manipuleren dat er iets nog beters ontstaat. Daardoor is Villagers een uitstekende nieuwe loot aan de stam van het toch al indrukwekkende oeuvre van de band van Tim Rutili.