„Ik ben graag in München omdat het een mooie stad is en er een leuke scene is. Maar toen tijdens de lockdown het idee ontstond dat ik daar moest blijven en er geen perspectief was op wanneer ik weer zou kunnen reizen, ging ik daar aan kapot. Ik was ten einde raad. Het is goed om daar te zijn, maar alleen als je er ook weg kunt. Tegelijk hou ik van mijn omgeving en dat merk ik als ik vrienden uit het buitenland de stad laat zien; de plekken waar alternatieven bijeenkomen, de leuke platenzaken. Dan ontdek is steeds weer wat een geweldige stad het is. Die blik van buitenaf, is belangrijk om je eigen omgeving te kunnen waarderen.”
Interview en leaderfoto: Wim du Mortier
Markus Acher, de frontman van The Notwist, spreekt met zachte stem en zoekt op de tast zijn woorden. Aan het begin van het gesprek schuift hij zijn stoel bij een tafel aan en kijkt me over zijn bril heen wat argwanend aan. De band heeft net de soundcheck achter de rug en ik vermoed dat hij liever tijd op zichzelf zou doorbrengen. Maar al snel wordt het gesprek geanimeerd. Dat gebeurt zodra we het hebben over verschillen in muzikale culturen en de internationale connecties van de Duitse band. En over bronnen van inspiratie.
Acher vertelt over zijn thuisbasis München omdat ik hem vraag of er iets van een Duitse culturele achtergrond te horen is in de muziek The Notwist. „ Dat vind ik moeilijk te zeggen”, begint hij. „Mensen willen van ons altijd Krautrock horen”, zegt hij terwijl hij op de tafel voor hem met zijn handen een stuwend monotoon ritme tikt. „Ik ben opgegroeid met het luisteren naar muziek die overal vandaan kwam. En natuurlijk was er ook Duitse traditionele muziek. Maar ik wil niet dat we Duitse muziek maken of zou het toch willen vermijden. Als iemand ons zegt dat het typisch Duitse Krautrock is wat we doen, dan vind ik dat prima hoor, maar we zijn dat niet. Onze muziek kent ook andere kanten. En dat hoor ik als we ergens spelen waar mensen ons nog niet kennen. Mensen vragen zich dan vaak af waar we vandaan komen omdat onze muziek een mix is van veel invloeden. Ik vind het fijn als ze de vinger niet kunnen leggen op onze herkomst.”
Op het meest recente studio-album van The Notwist Vertigo Days werkt de band samen met artiesten vanuit heel de wereld. Ook dat is al een vingerwijzing van wat Acher belangrijk vindt in de muziek die hij met zijn band maakt. „Ik wil dat mijn muziek iets internationaals representeert”, vat hij samen. De internationale contacten die de band heeft, vindt hij daarom van groot belang. Die contacten vloeien voort uit drie verschillende activiteiten waar Acher, zijn broer Micha en hun naasten druk mee zijn. Naast de band The Notwist zijn dat het label Alien Transistor en het festival Alien Disko (het festival werd in het najaar van 2022 wegens financiële problemen afgeblazen, red.). Op het label en het festival geven de broers Acher gelijkgezinden vanuit heel de wereld een podium.
„Nu ik ouder word, ga ik het steeds belangrijker vinden om tijd te besteden aan het netwerken en het creëren van een community. Dat is voor mijn gevoel juist in deze politieke situatie waarbij in de meeste landen conservatisme en nationalisme aan kracht winnen en het draait om het sluiten van grenzen, van groot belang. Nu doet het er toe om met onafhankelijke alternatieve muzikanten in contact te komen en als het ware een netwerk te vormen met mensen die actief zijn in verschillende landen. Over de grenzen heen. Daarmee vergaar je veel informatie, kennis, energie én inspiratie. Dat is wat ik ervaar als ik al die mensen ontmoet.”
Cureren
De samenwerkingen op Vertigo Days zijn een resultaat van dat netwerken waar Acher nu veel energie in steekt. „Het is begonnen met ons label en het Alien Disko-festival. In München komen niet veel bands meer, mensen zijn er niet meer zo geïnteresseerd in het bezoeken van concerten. Dus veel van de bands waar wij nieuwsgierig naar waren en graag wilden zien kwamen ook niet meer naar München. Dus toen we een festival mochten cureren, hebben we zo veel als mogelijk internationale uitgenodigd. Sommigen kenden we al en waren we al mee bevriend via het touren met The Notwist, anderen hebben we via het festival leren kennen. Zo is als het ware een netwerk ontstaan. Met sommigen zijn we heel goed bevriend geraakt en is het contact blijvend geworden.”
„Met ons label Alien Transistor gebeurde iets soortgelijks. We zijn het label begonnen om muziek uit onze eigen scene – van onszelf en van bevriende muzikanten uit de München/Weilheim-scene – uit te geven. Op een gegeven moment werd dat toch wat saai – het begon op een kantoorbaan te lijken – en kreeg ik het gevoel dat we om onszelf bleven cirkelen. Dus ben ik gaan zoeken naar andere bands. En zo ontstonden plotseling echt goede contacten, met onze Japanse vrienden van het label After Hours bijvoorbeeld. Maar ook in Korea en in Engeland.”
„Ons werk met het label en het festival is de basis voor onze samenwerkingen op het album Vertigo Days. Tijdens de lockdown was het bovendien een goede manier om als het ware in ons hoofd te reizen en in contact te komen met andere mensen op andere plaatsen in de wereld. Dat was echt heel fijn. En we wilden met deze plaat graag laten zien dat we niet enkel ‘The Notwist-de-band’ zijn, of het alleen om ons gaat, maar dat we een deel vormen van een groot netwerk van scenes. En dat we ons verrijken met de invloeden van veel mensen en vrienden. We nemen veel van anderen, misschien kun je het zelfs wel ‘stelen’ noemen, en putten daaruit inspiratie. Dat wilden we laten zien, zo duidelijk mogelijk. Zelfs zo dat we onze nummers door anderen laten zingen. Mijn stem is zo’n typisch onderdeel van onze muziek, maar het moet duidelijk zijn dat we het door iemand anders laten overnemen door hun stem eraan te verlenen.”
Op Vertigo Days hoor je bijvoorbeeld Saya Uenon van het Japanse duo Tenniscoats zingen. Met het duo is Acher bevriend geraakt na een ontmoeting tijdens een tour van The Notwist. Markus Acher vormt met het duo ook de band Spirit Fest. „Ook in Japan kun je mensen ontmoeten die erg nationalistisch zijn en bijvoorbeeld iets hebben tegen Koreaanse mensen. Onze vrienden in dat land zijn ruimdenkende mensen, die erg geïnteresseerd zijn in internationale contacten omdat ze zien hoe nationalistisch en conservatief de Japanse samenleving op het ogenblik wordt. Internationale contacten zijn daarom nu zo belangrijk, omdat mensen ervaringen met elkaar kunnen delen en informatie en ideeën kunnen ontvangen die je anders niet zou krijgen. Ik kom zo bijvoorbeeld veel meer te weten over wat er in Japan gaande is dan uit Duitse kranten. Het is tragisch wat daar gebeurt, echt gekke en gevaarlijke dingen. Maar daar lees of hoor je hier nooit iets over.”
Ontmoeten
In het Japanse label After Hours vond Markus Acher gelijkgestemden, ook op muzikaal gebied. „We zijn bijvoorbeeld allebei geïnteresseerd in een speelse manier van muziek maken. Aan de ene kant heb je muzikanten die heel gedetailleerd nadenken over muziek en wat je speelt. De mensen die wij kennen in Japan hebben wel een helder idee wat ze willen bereiken maar durven aan de andere kant dingen te laten gebeuren en zijn niet bang om fouten te maken. Dat is iets dat ik van ze heb geleerd. In het westen bestaan er clichébeelden over de Japanse cultuur, bijvoorbeeld over de waardering voor vakmanschap. Maar in werkelijkheid is de Japanse cultuur heel complex. Er is ook een traditie om fouten te omarmen en ‘falen’ is geaccepteerd. De scene van muzikanten in Japan waar ik zo van hou, speelt ook samen met mensen die nog maar net beginnen te spelen op een instrument. Zij vinden dat die onbevangenheid en wat wij zouden ervaren als ‘foutjes’ een song erg mooi maakt.”
Ook van het samenspelen met het duo Tenniscoats in Spirit Fest leerden zij van elkaar. „Cultureel gezien zijn er niet veel verschillen tussen ons bij het maken van muziek. De liedjes van Tenniscoats zijn misschien meer open van structuur dan de songs die ik componeer. Die hebben toch altijd wel ongeveer dezelfde structuur van coupletten en refreinen. Ik heb dus bij het samenspelen binnen Spirit Fest moeten leren meer open en vrij te zijn. En zij hebben van mij moeten leren iets meer in structuur te denken. Dat is hoe we elkaar muzikaal ontmoeten. En we maken de platen met Spirit Fest heel snel, bijna live, waarbij ik probeer de controle los te laten. Dat maakt het heel speciaal.”
Inspiratie
De internationale connecties van Acher en de zijnen zijn al evenzeer van groot belang voor wanneer hij nieuwe muziek maakt voor The Notwist. Want al die indrukken, gesprekken en ervaringen – en niet alleen uit muziek maar ook uit allerhande andere kunstvormen – zijn uiteindelijk de bronnen van inspiratie. En die gebruikt hij om muziek te maken waar hij, zoals hij dat formuleert, zelf graag naar zou willen luisteren en de band enthousiast van wordt.
„Ik maak graag muziek, maar luister er ook graag naar. Ik word altijd blij als ik nieuwe muziek vind waarvan ik denk, ‘ah… dat is goed’. Dat tekent ook mijn verhouding tot muziek. Het beeld bestaat dat een componist een eenzaam mens is die geniale ideeën heeft, en dat die ideeën als het ware uit het niets komen. Maar ik denk dat ik allemaal dingen haal uit wat ik leuk vind en dat samenbreng totdat er iets nieuws ontstaat. Het is dus helemaal niet zo bijzonder wat ik doe.”
„Ik heb veel te veel platen”, glimlacht Acher als hij vertelt hoe hij van huis uit met een veelheid aan muziek in aanraking kwam. Zijn vader was bezeten van jazz. Enige tijd vormde Marcus samen met zijn vader en zijn broer Micha ook een dixielandband. En al op jonge leeftijd ging hij op zoek naar allerlei muziek en kocht voortdurend platen. Dat bezeten luisteren naar al die muziek vormt de voedingsbodem voor zijn eigen ideeën. „Het komt voort uit het luisteren. Als ik enthousiast wordt over andere muziek, dan gebeurt er iets onbewust, dan ontstaan nieuwe ideeën waarbij indrukken worden gecombineerd. Dat kan ik niet stilzetten. En ik kan mij ook niet voorstellen dat dat ooit stopt in dit leven. Want er valt altijd iets nieuws te ontdekken. En niet alleen in muziek maar ook kunst, boeken en films.”
Het moment waarop de puzzelstukjes in zijn hoofd in elkaar vallen, beschrijft Acher als het gevoel van ‘dromen’. „Die momenten zijn zelden, maar opeens is er dan die inspiratie, dat idee. Die momenten kun je niet forceren of leren hoe je dat doet. Ik heb door de tijd wel strategieën ontwikkeld om teksten te schrijven. Dat werkt niet als je voor een tekst gaat zitten en heel bewust gaat nadenken over ‘het moet gaan over…’. Wat ik doe is dat ik in mijn auto naar de studio rij – dat is een rit van een uur – en de instrumentale track waar tekst voor moet komen afspeel. Rijden en tegelijk meezingen, gewoon random woorden die in mij opkomen. En dat werkt goed omdat je aandacht bij het rijden is. Creatief zijn is niet iets maken uit het niets. Het is altijd zo dat je brein put uit al die impressies die je opslaat en daar onbewust dingen van bij elkaar brengt. En hoe meer verschillende indrukken je verzamelt, hoe meer er in de mix die er uiteindelijk uitkomt is verwerkt. Je kunt dat niet controleren. Het gebeurt.”
MuziScene magazine 