Als een nummer is opgenomen, is het eigenlijk nog niet klaar, is de overtuiging van Markus Acher. Misschien is het die filosofie die The Notwist tot zo’n bijzondere live-band maakt. Want eenmaal vastgelegd begint het leven eigenlijk pas van elke song die aan het brein van de broers Acher ontspruit. Dan gaat het veelkoppige gezelschap om de broers er mee aan de haal. Zo kan een liedje dat wat magertjes klinkt op een plaat en pakweg een minuut of vier in beslag neemt, live uitgroeien tot een minutenlang stuiterend epos waarin The Notwist je bij de hand neemt en je een veelheid aan sferen en kleuren voorschotelt.

Zo ook op een druilerige zondagavond in De Helling in Utrecht. De kenners verzamelen zich hier vanavond en laten super-sunday even voor wat het is. Na afloop hoor je ze vragen aan de mensen die ze hebben meegesleept omdat ze vinden dat hun vrienden dit een keer moeten meemaken: En? En je moet wel heel weinig van muziek houden als de reactie dan niet iets in de richting van ‘meeslepend’ is. 

De Broers Markus en Micha Acher verbluffen ons al dertig jaar met hun muziek. Nou ja, laten we er toch dik twintig jaar van maken, want eigenlijk vallen ze pas echt op vanaf het moment dat ze voorzichtig de bocht nemen van metal en indie naar een bijzondere mix van indie en elektronica met jazz-invloeden. Shrink uit 1998 was misschien het eerste album dat de wereld toonde dat het ook anders kan. En vanaf dat moment bouwt de band uit München ook aan een onovertroffen live-reputatie, gebouwd op een podium vol muzikanten die vol vuur de ideeën van de broers tot leven brengen. Uitgevoerd met een podium vol instrumenten die er bijzondere klanken en kleuren aan geven. Een wonderlijke muzikale wereld gebouwd op onvervalste krautrock, elektronica en een goed gevoel voor een sterke melodie.

In De Helling komt The Notwist eindelijk hun nieuwe album – maar al weer van een jaar geleden – Vertigo Days ten gehore brengen. Maar The Notwist zou The Notwist niet zijn als ze hun fans veel meer bieden dan natuurgetrouwe kopieën van de muziek op die plaat. Half tien gaat het dit keer zevenkoppige gezelschap van start, om bijna twee uur later pas te stoppen met het tonen van hun hielen aan de concurrentie in dit genre. Uiteraard komt het nodige van het nieuwe album langs in de set die voor een groot deel, net als op het nieuwe album, prachtig aan elkaar wordt geregen. In dat proces schuwt de band niet om te rommelen aan het origineel, zodat het mooi kan overvloeien in een ander nummer dat soms uit een heel andere periode stamt. Uiteraard spelen de Duitsers ook een goed deel van hun claim to Fame, het album Neon Golden. Maar niet altijd op een manier zoals wij het kennen uit onze huiskamer. Zelfs is er oog voor Messier Objects, een instrumentaal uitstapje van de band, komt er wel iets van vrijwel elk tussenliggend album langs en wordt Puzzle van het album 12, toen The Notwist nog een indieband was, geëerd met een felle en oorverdovende vertolking. Een heerlijk contrast met de evengoed vele zachte en subtiele momenten vanavond.

Een concert van The Notwist is lastig te beschrijven. Wie het werk alleen van de albums kent, kent de ware aard van de band in feite niet. Niet alleen klinkt het live vele malen beter dan op de plaat – The Notwist worstelt nogal met het effectief vastleggen van de live-dynamiek – de uitvoeringen van het werk zijn ook in alle opzichten anders dan wat je op geluidsdragers hoort. Dat heeft niet alleen te maken met de evolutie van de liedjes door de tijd heen, maar ook met het feit dat de band het spel graag voor zichzelf graag interessant houdt. De manier waarop het ene nummer aan het andere wordt geregen biedt ruimte voor improvisatie. Zo zou je kunnen stellen dat geen optreden hetzelfde is. En opperen dat precies die spanning op het podium, voelbaar is in de zaal en dat maakt waarom deze concerten zo onnavolgbaar mooi zijn. En het zorgt er voor dat de leden van de band zichtbaar veel plezier beleven aan het spelen, wat voor het publiek een leuk schouwspel oplevert. 

Voeg daarbij dat een zeven-mens sterke band in staat is een indrukwekkende dynamiek te produceren en The Notwist als collectief daar een meester in is. En niet omdat de band enkel imponeert wanneer de volumeknop omhoog wordt gedraaid en de kippenvelopwekkende krautrockkaart wordt getrokken. Maar The Notwist is toch het meest indrukwekkend in de stemmingswisselingen en de band subtiel de sfeer en intensiteit manipuleert. Zo ontstaan magische momenten. Tijdens een extra lange toegift wordt het nummer Pilot langgerekt uitgevoerd, valt het bijna stil en gaat plots de aandacht uit naar Karl Ivar Refseth die met het achtereind van zijn stokken de vibrafoon bespeelt. Enkel gedempte ritmische klikjes klinken nog. Af en toe laat hij een toon voluit klinken en word je je bewust van de pracht van het instrument. Lang houdt de band die spanning vast, en begint dan weer aan de vloeiende opbouw in volume. In de zaal lijkt de tijd even stil te staan, je kunt niet anders dan ademloos toekijken en je verbazen over de puur esthetische schoonheid.

Zo krijgt elk instrument deze avond ook wel zijn kans om te shinen. Theresa Loibl bijvoorbeeld met haar spel op een prachtig klinkend harmonium maar met name als zij haar basklarinet bespeelt, een instrument met een prachtig timbre. Die details in de sound van The Notwist maakt het concert een feest om aan te horen. En dan worstelt Micha Acher zich ook nog in een sousafoon, zet zijn broer nog een plaatje op om er mee te scratchen en wordt het echt onnavolgbaar wat er allemaal op het podium gebeurt. Het is prachtig, zonder dat het te gepolijst wordt. Het harmonium hangt in de toon, en er is altijd die nasale en soms bijna valse zangstem van Markus Acher. Die rafelrandjes maken het kwetsbaar, menselijk, van vlees en bloed.

De liefhebber in Utrecht beleefde een mooie avond met een band die verbluffend mooie concerten aflevert. Ja, zelfs op een met pechgevallen geteisterde avond als in De Helling. Zo klettert de gitaar van Markus Acher met een forse knal op de grond als zijn gitaarband plots loskomt. Maar dat wordt met een glimlach opgelost – Wat an sich verrassend is, want met name de broers ogen bepaald niet als lachebekjes – en er volgt ook geen chagrijn als zijn reserve Telecaster ook mankementen blijkt te vertonen. Als de bandleden daarop allemaal tegelijk een ander nummer inzetten, wordt de sfeer er eigenlijk alleen maar beter op en maakt The Notwist het goed met een extra lange toegift vol betoverende momenten. 

Op 11 maart 2023 keert The Notwist terug naar Nederland en speelt in Leiden op het festival Peel Slowly And See