Het is uniek in de wondere wereld van de kunsten: de toegift. Althans, in de muziek. Daar is de ‘Zugabe’ of een ‘encore’, na het scanderen van een ‘we want more!’, de usance. Best bijzonder, wanneer je dit gebruik wat nader bestudeert. Je ziet immers een theatergezelschap dat Shakepeare speelt, na een opvoering van Macbeth, gevolgd door een klaterend applaus, niet even ook nog een stukje King Lear erbij doen als extraatje. Of dat Vincent van Gogh, na getoonde waardering voor een schilderij, zou denken: ‘Okay, leuk, dankjewel. Weet je wat? Ik schilder er nog wat zonnebloemen bij voor jullie, graag gedaan’. 

Het was op één of andere manier dan ook verfrissend dat Parquet Courts – afgelopen zaterdag in Doornroosje in Nijmegen – géén toegift speelde. Het past wel bij deze eigenzinnige New Yorkers, die tijdens deze show wisselden van punk naar funk, van pogo naar dansvloer, om geen extraatje te presenteren. Klaar is klaar, genoeg is genoeg. Niet dat het publiek niet naar méér verlangde, maar luttele seconden nadat de band het podium had verlaten, gingen de zaallichten aan en klonk er muziek van een DJ of een tape die de band zelf al had klaargezet. Feitelijk niks mis mee, ik kon er prima mee leven. Afronden die hap en verder geen gedoe.

Bands gaan op verschillende manieren om met een toegift. Meestal is de setlist er al op ingericht, staat er een streep onder het reguliere programma, gevolgd door de bisnummers. Behoorlijk sneu als de respons van het publiek niet van dien aard is dat een toegift vereist is. Teenage Fanclub legde het geheel tongue-in-cheek onlangs in de Effenaar ten overvloede nog maar eens uit. ‘We play one more song, walk off the stage, you applaude and then we come back and play a couple more songs’. 

In de kleinste zaaltjes, zonder backstage, leidt een toegift soms tot de situatie dat de band naar de zijkant van het podium verhuist, even wacht en daarna de instrumenten weer oppakt. Of neem de festivalshows. Een kiene band stopt dan een minuut of vijf vóór het toegewezen uurtje voorbij is, om zo nog een toegift te kunnen doen.

Meneer Alzheimer zit me even in de weg, maar welke band presteerde het ook alweer om de omgekeerde volgorde te hanteren? Eén nummer spelen, daarna in de coulissen verdwijnen, om vervolgens het reguliere concert te spelen.

Twee toegiften die nog altijd in mijn geheugen gegrift staan. De surrealistische ‘galeislavenrock’ van de Limburgse cultband De Sufgerukte Wallies, die ik enkele keren mocht programmeren in het jongerencentrum waar ik destijds werkzaam was. Hoewel de band weinig voor een toegift voelde, bleef ik namens het enthousiaste publiek aandringen om meer. Waarop de band weer het podium beklom, om los te barsten in een psychedelische, volledig van de pot gerukte jamsessie die zowat een kwartier duurde en me bijna deed sméken om er toch maar een punt achter te zetten.

Of neem Eels, dat het publiek een paar jaar geleden in Parkstad Limburg Theaters in Heerlen op het verkeerde been zette. ‘Thank you, see you next time!’. Zaallichten aan, een roadcrew die het podium al begon op te ruimen, het grootste gedeelte van het publiek naar de uitgang schuifelend. Na een minuut of tien kwamen E.  en de zijnen grijnzend terug, sommeerden de roadies quasi geïrriteerd om alles weer op zijn plek terug te zetten en speelden vrolijk nog een kwartiertje door. Aangezien een slimme meid op haar toekomst is voorbereid, had ik weet van dit vooropgezette geintje en bleef ik in de zaal. Maar een gedeelte van de aanwezigen miste dit staartje van de show of moest ijlings terugkeren. Zo kan het ook. En net wat leuker.

DJ 45Frank