Nog geen twee uur na het bericht dat Gary Brooker – zanger, toetsenist en voornaamst liedjesschrijver van Procol Harum – was overleden, kwam daar een volgend bericht overheen. Eerst nog voorzichtig op maar een paar plekken. Er heerste wat ongeloof. Alles nog even gecontroleerd, maar helaas bleek het waar: Mark Lanegan is op 57-jarige leeftijd overleden in zijn huis in Ierland. Het gemis en de shock wordt breed gevoeld in de muziekbusiness. Muzikanten van alle kanten delen warme herinneringen. Velen hebben met hem getourd of samengewerkt. Een nog grotere groep artiesten was vooral liefhebber of fan van de op eerste gezicht norse Amerikaan met zijn onmiskenbare stem.

Door: Fabian Hofland Foto’s: Jan Rijk / Dutchpix Photography

Vorig jaar maart werd Lanegan zwaar getroffen door corona, tot een coma aan toe. Hij herstelde en sprak er erg openlijk over, schreef er zelfs een boek over genaamd Devil In A Coma, en hij leek in goeden doen. De berichtgeving is nog erg onduidelijk, dus of zijn overlijden corona gerelateerd is niet bekend, maar de gebeurtenissen van vorig jaar staan er wellicht niet helemaal los van. 

Dat zijn overlijden zo veel impact maakt, zegt veel over zowel zijn persoonlijkheid als zijn muzikale nalatenschap. Hij was een grote naam en underground tegelijkertijd. Hij begon als frontman van een van de eerste grunge bands, Screaming Trees, om daarna aan een ruim 30-jarige solocarrière te beginnen. Eerst niet mijlenver bij zijn oude band vandaan en eveneens op het Sub Pop-label, maar later begon hij steeds meer zijn eigen geluid te vinden en interessante samenwerkingen aan te gaan. Dit zorgde voor een grote fanbasis van mensen die die langs de ene of andere weg bij hem waren uitgekomen. Of dit nu kwam door Nearly Lost You op de soundtrack van Cameron Crowe’s grunge romcom Singles – misschien wel Screaming Trees’ meest hitgevoelige nummer – of omdat je wilde weten van wie toch die heerlijk gruizige stem was bij die Queens Of The Stone Age-nummers. Of je bent Belle & Sebastian-fan en vraagt je af met wie Isobel Campbell zo prachtig het duet aangaat. Of je volgt alles wat PJ Harvey doet en belandt zo bij zijn album Bubblegum. Of via The Afghan Whigs-frontman Gregg Dulli en de gelegenheidsband The Gutter Twins die de twee samen hadden. Of je kent hem via gastvocalen bij Unkle, Soulsavers, Cult of Luna of Moby. Zoals je ziet: vele wegen leiden naar Lanegan.

Zijn muziek gaat van zompige blues tot liefelijke lullabies en van folk en country naar elektronische uitstapjes en remix albums. De lijst is bijna eindeloos. En dit alles was altijd wel min of meer geslaagd. Echte missers heeft de beste man nooit gemaakt, maar dat kan ook bijna niet met zo’n stem. Ja, die stem! Hij begon al niet met de meest lichte stem in de muziek, maar een aantal decennia roken en stevig drinken (of misschien wel gewoon zuipen), maakte zijn stem alleen nog maar zwaarder en voller van karakter. Zijn stem verouderde net als goede whiskey, het werd hoe ouder hoe beter. Hij was hard op weg de troonopvolger van Tom Waits te worden, maar zo ver mocht het helaas niet komen. Deze quote gaat als ik mij niet vergis eigenlijk over Michael Stipe, maar geldt ook zeker voor Lanegan: ‘al zou hij de inhoud van een pak melk zingen, je raakt toch ontroerd’. Lanegan zong alles met de zelfde overgave, eigen werk of gastoptredens, en dat is waar hij nu onder andere om geroemd wordt door fans en collega’s. Altijd met volle overtuiging en het hart wagenwijd open. Dat hoor je als luisteraar en dat is waarom hij zoveel mensen geraakt heeft.

Daarnaast was hij ook een begenadigd live performer. Met zijn karakteristieke greep van de microfoonstandaard en wenkbrauwen op standje frons pakte hij iedere zaal in. Sommige mensen zijn geboren muzikanten en dat was Lanegan zeker. Geen podiumbeest. Geen gekke fratsen. Pure muziek en uit volle borst. Een muzikant in hart en ziel. Het mogen inmiddels duidelijk zijn dat ons een hele grote is ontvallen.