‘Kom mensen en luister en hou nu je bek / Het water dat komt jullie al tot je nek / En geef toe dat je nat bent doorweekt tot je hemd / Probeer het maar niet te vermijden / Want wie niet wil verzuipen is wijs als ie zwemt / Want er komen andere tijden’.

Zo zong Boudewijn de Groot ooit een Nobelprijswinnaar na. Andere tijden komen er zeker, het gelijknamige programma verdwijnt echter waarschijnlijk van de treurbuis, in het kader van ‘dumbing down the audience’. Het verzet tegen dit onnozele plan groeit, maar het is al langer bekend dat alles van waarde weerloos is. Een en ander zorgt er niet alleen voor dat een tv-programma dat focust op – deels vergeten – geschiedenis sneuvelt, maar tevens dat tandartsen nu overuren draaien omdat NPO-kijkers hun tanden stukbijten op tafelpoten, betonklinkers, hogedrukreinigers, wijnflessen, hanglampen, fietsbanden, wekkers en meer, om te zien of deze voorwerpen al dan niet van chocolade zijn gemaakt. ‘O tempora, o mores’, zoals de Chinezen plachten te zeggen. Nog een geluk dat je voor enig historisch besef ook terug kunt vallen op popmuziek. Een rondje geschiedenislessen in songs.

Waarschijnlijk is er geen enkele historische gebeurtenis die tot zoveel liedjes heeft geleid als de Vietnamoorlog. Wie bereid is de poeplap te trekken: de lijvige cd-box en dito boek met duiding ‘…Next stop Vietnam – The war on record 1961-2008’ is een aanrader. Good old Leadbelly bezong de overstroming in 1926 in Tennessee in Backwater Blues. Harry Anslinger – baas van de FBI destijds – bedreigde Billie Holiday, in een poging om haar te stoppen Strange Fruit te zingen, een song over het lynchen van Afro-Amerikanen. Vergeefs, gelukkig maar. Decennia later blijkt racistisch (politie)geweld tegen Afro-Amerikanen nog steeds schering en inslag in de US of A, hetgeen door Ezra Furman op muziek werd gezet in de vlammende protestsong Ferguson’s Burning. Geschreven in 2014, na de dood van Michael Brown door politiegeweld en de daaropvolgende rellen. Joan Baez belichtte in The ballad of Sacco and Vanzetti het lot van twee tot de elektrische stoel veroordeelde en waarschijnlijk onschuldige Italiaanse immigranten/anarchisten. Iron Maiden bezong in Brighter Than a Thousand Suns het Manhattan-project, dat leidde tot de ontwikkeling van de atoombommen die op Hiroshima en Nagasaki vielen tegen het eind van WOII. The Low Anthem reist in het nummer Charlie Darwin mee op de Beagle, het schip waarmee Charles Darwin – de man van de evolutietheorie – vijf jaar lang op pad was. Siouxsie & the Banshees nemen de uitbraak van de vulkaan Vesuvius en de verwoesting van Pompeii in het jaar 79 onzes Heeren onder de loep in Cities in dust. PJ Harvey wijdde een heel album aan de Eerste Wereldoorlog (en de horror van oorlog in het algemeen…) en won een tweede Mercury Prize met Let England Shake. Rush had een liftoff met Countdown, over de lancering van spaceshuttle Columbia in 1982. De ‘troubles’ in Noord-Ierland zijn het thema van The Cradle of Humankind van Flogging Molly. De moord op John F. Kennedy inspireerde Saxon tot Dallas 1PM. Parodie, sarcasme en polka gaan in The I Was Not a Nazi Polka’ van The Mitchell Trio hand in hand om een zwaar thema – de Duitse concentratiekampen – en het naoorlogse ‘wir haben es nicht gewusst’ van een ‘vrolijk’ wijsje te voorzien.

De lijst met historische verwijzingen in songs is eindeloos. ‘Those who do not remember the past, are condemned to repeat it’, zo luidt het gezegde. Daarom kan het geen kwaad om af en toe terug te blikken. Zoals de man opmerkte die me een vuurtje aanbood: ‘Je steekt er wat van op.’

DJ 45Frank