De naam Arthur Russell doet niet bij veel mensen een belletje rinkelen. Toch is hij een geliefd en veel geprezen muzikant die in zekere mate ook het muzikale landschap heeft veranderd. Hij werkte samen met Phillip Glass en Allen Ginsberg. Vormde een inspiratiebron voor artiesten zo gevarieerd als James Blake, Blood Orange, Nico Muhly en LCD Soundsystem’s James Murphy. Zijn nummers zijn gecoverd door onder andere Jose Gonzalez, Tracey Thorn, Glen Hansard, Hot Chip, Nada Surf en Sufjan Stevens. Maar belangrijker nog: hij klinkt als niks of niemand anders.

Door: Fabian Hofland

Cellist, componist, zanger en producer Arthur Russell was actief in de New York Art-scene en trad regelmatig op in The Kitchen, een Warhol’s Factory achtige expo- en concertruimte in New York waar hij ook een tijd de muziekprogrammeur was. Daarna kreeg hij een residency in The Loft, waar hij probeerde het op dat moment al redelijk leeggezogen disco genre van wat extra caché te voorzien en ging met jazzartiesten en improvisatie muzikanten bewijzen dat disco ook interessant kon zijn. Onder de naam Dinosaur L bracht hij diverse ‘avant-disco’ 12-inches uit op zijn eigen Sleeping Bag label. Vooral Go Bang!, met name in de Francois K remix, werd een ware clubhit die opgepikt werd door onder andere DJ Larry Levan.

Naast dit voer voor de dansvloer is het vooral het ingetogen solowerk dat opzien baart en waar Russell het meest om bewonderd wordt. Thuis in het appartement dat hij tot zijn dood (Russell overleed in 1992 aan de gevolgen van aids) met partner Tom Lee deelde, zat hij eindeloos te experimenteren, slechts gewapend met zijn stem, zijn cello, een paar effecten en wat opname-apparatuur. Ondanks dat hij conservatorium heeft gedaan is zijn spel verre van klassiek en alles behalve standaard. Zijn composities verraden niet alleen klassieke invloeden, maar ook jazz-elementen, en zijn ritmes en productie laten tegelijkertijd horen dat hij met beide benen in het heden staat. Zijn album World Of Echo had geen betere titel kunnen hebben. De echo’s en galmen over zowel cello als stem, geven zijn nummers al meteen iets abstracts en ‘otherwordly‘. Hierdoor spelen de liedjes zelf zich soms zo ver achterin de mix af, dat je met een beetje fantasie een link kan leggen naar My Bloody Valentine’s Loveless.

Tegelijkertijd klinken zijn nummers soms zo fragiel en voelen zo persoonlijk aan, dat het de vraag is of ze wel bedoeld waren om door iemand anders gehoord te worden. Dat is natuurlijk des te meer de vraag bij alle postume releases, die inmiddels qua aantal de releases tijdens zijn leven ver overstijgen. Deze releases variëren van zijn album vol met country liedjes tot instrumentale experimenten, stukken met geprogrammeerde ritmes of overstuurde cello-partijen. Het onlangs verschenen Pictures of Bunny Rabbit op het Audika label (een label dat zich enkel en alleen richt op Russell’s nalatenschap en de ladingen niet uitgebrachte opnames), is misschien wel een van de mooiste. Een van de weinige releases waar de instrumentale stukken net zoveel aandacht krijgen als de vocale tracks. De Fuzzbuster tracks (#10, #06 en #09) laten Russell’s experimenteerdrift horen en de kruisbestuiving tussen zijn capriolen op de cello en zijn elektrische gitaarspel. De vocale nummers Telling No One en Boy With A Smile laten Russell op zijn mooist en meest tergend horen. De ‘freak out’ op de acht minuten durende titeltrack laat daarentegen weer een hele andere kant van zijn werk zien. Terwijl een nummer als Very Reason niet onder doet voor het meer ingetogen werk op de eerste albums van Anohni & The Johnsons. En net als bij Anohni: wie er gevoelig voor is, kan tot tranen geroerd worden door de pure schoonheid.

Het is deze ongebreidelde aanpak die de luisteraar meteen bij de keel grijpt. Het is daarom ook niet verrassend om artiesten als Jose Gonzalez en Sufjan Stevens het werk van Russell te horen spelen. Beide artiesten kunnen in hun meest minimale composities hun ziel vergelijkbaar blootleggen, in weinig meer gehuld dan stem, gitaar en wat galm hier en daar. Het is misschien niet ieders kopje thee, maar voor wie er gevoelig voor is, gaat er bij het ontdekken van Arthur Russell een wereld open. Een wereld van echo’s. Een wereld vol emotie. Een wereld waar je daarna nooit meer zonder wilt.